Fiński system edukacji postrzegany jest jako jeden z najlepszy na świecie. Państwo pracowało na swój sukces przez ostatnie 40 lat.  Dzięki sporym inwestycjom w badania i rozwój kraju, Finom udało się stworzyć niezwykłą przestrzeń do rozwoju młodych ludzi. Jak tego dokonali? Oto zbiór inspirujących faktów:

1. Fińskie szkoły są mocno zorientowane na ucznia, wspierają jego wyobraźnię i kreatywność. Są wolne od ciągłego oceniania, rywalizacji i testowania. Edukowanie tutaj wiąże się z realnym rozwojem ucznia, jako człowieka. Nauczyciele w Finlandii wierzą w swoich uczniów, są pełni zaufania do nich i współpracują z nimi na zasadzie partnerstwa. Co to znaczy? Dzieci komunikują swoje potrzeby, rozmawiają o swoich wątpliwościach, dzielą się przemyśleniami i są przy tym wspierane przez nauczycieli, do których, nota bene, zwracają się po imieniu.
2. Obowiązkowa edukacja rozpoczyna się wraz z ukończeniem 7 r.ż. (najpóźniej w Europie), a kończy w wieku szesnastu lat.
3. Przez pierwsze 4 lata nauki uczniowie nie otrzymują ocen (chyba, że opisowe) i stosunkowo rzadko zadawane są im prace domowe.
4. Integralna częścią nauki jest zabawa. Chodzi o to, aby dziecko było gotowe do uczenia się na dalszych etapach edukacyjnych i zdążyło odnaleźć swoją pasję – mówi (gazecie New York Times) dr Pasi Sahlberg, autor książek na temat fińskiego systemu edukacji.
5. Dzieci uczą się w niewielkich, bo maksymalnie 20 osobowych grupach (choć sporadycznie zdarzają się większe – 25 osobowe).
6. Wszyscy uczniowie otrzymują darmowe podręczniki, przybory szkolne oraz posiłki w stołówce.
7. Udzielanie płatnych korepetycji jest zabronione. Uczniowie maja uzyskiwać pomoc w zakresie trudnych dla siebie zagadnień w czasie szkolnych zajęć.
8. Dzieci do szesnastego roku życia nie są praktycznie w ogóle testowane. Zamiast zajmować się pisaniem klasówek czy zdawaniem egzaminów, młodzi Finowie poświęcają się własnym zainteresowaniom.
9. Większość szkół jest państwowa, a jeśli ktoś zdecyduje się na placówkę prywatną, czesne za dziecko opłaca państwo.
10. Zawód nauczyciela jest jednym z najbardziej pożądanych zawodów w Finlandii, a status nauczyciela porównuje się tutaj ze statusem lekarza. Nauczyciel zarabia ok 29 tysięcy dolarów rocznie, a szkolenia, w których uczestniczy są w pełni finansowane przez państwo. Nauczyciel pracuje tylko 4 godziny dziennie, a dwie godziny w tygodniu ma poświęcać na rozwój zawodowy.

W Kanadzie dzieci rozpoczynają swoją edukację w wieku 5 lat. Idą wtedy do klasy przygotowawczej (odpowiednik naszej zerówki). Edukacja podstawowa to zwykle pierwsze 6 lub 8 lat edukacji obowiązkowej. Klasy od 9-12 to szkolnictwo średnie. Dwunasta klasa ustawowo zamyka wykształcenie średnie w Ontario.

System oświaty w Kanadzie nie zachwyca z pewnością tak bardzo, jak ten reprezentowany przez Finów, ale mimo to warto zwrócić uwagę na kilka „wolnościowych” elementów. Należą do nich:

1. Brak prac domowych, albo prace projektowe zadawane raz na jakiś czas, (głównie od szóstej, siódmej klasy). Każda sporadycznie zadawana praca domowa jest bardzo dobrze przemyślana przez nauczyciela. Musi mieć jasno sprecyzowany cel i przyczyniać się do realnego rozwoju uczniów.
2. Uczniowie spędzają w szkole średnio ok. 6 godzin, przy czym po lekcjach nie zajmują się już odrabianiem prac domowych. Mają więcej czasu na rozwijanie swoich zainteresowań i swobodne doświadczanie świata.
3. Uczniowie do klasy czwartej nie są oceniani. Dopiero później obowiązuje opisowy system oceniania (skala ocen od A-E). Kiedy uczeń otrzymuję E, nauczyciel opracowuje dla niego indywidualny program nauczania. Przygotowany skrupulatnie plan omawiany jest następnie z rodzicami dziecka, aby nie doszło do konieczności pozostawienia ucznia na drugi rok w tej samej klasie.
4. Nauczyciel sam wybiera podręczniki do nauczanych przez siebie przedmiotu. Wszystkie podręczniki i zeszyty ćwiczeń są udostępniane uczniom za darmo na początku roku szkolnego. Uczący się nie zabierają książek do domu, zostawiają je w szkolnych szafkach.
5. Zawód nauczyciela jest dość prestiżowym zawodem. Pensja zależna jest od poziomu wykształcenia. Zależność jest dość prosta – im więcej ukończonych studiów (czytaj: kierunków) i szkoleń, tym wyższe wynagrodzenie. Kiedy nauczyciel nie angażuje się w swoją pracę i nie ma pozytywnego (zdaniem uczniów i nauczycieli) wpływu na uczących się, zostaje zwolniony przez dyrektora szkoły. Nie brzmi to może najbardziej pozytywnie, ale podobno ma znaczący wpływ na jakość uczenia i nauczania w kraju.

Autor: Magdalena Boćko-Mysiorska (autorka projektu: „Obudź się szkoło”)